صبح امروز؛
همايش «هويت شهري قزوين» برگزار شد
همايش هويت شهري قزوين صبح امروزدر سالن آمفي تئاترمرکز علمي کاربردي شهرداري قزوين با حضور شهردار قزوين و معاونين وي و اساتيد دانشگاه، جمعي از دانشجويان و خبرنگاران برگزار شد.
همايش هويت شهري با حضور شهردار قزوين و به همت مرکز علمي –کاربردي شهرداري و با هدف بررسي مباني علمي بهسازي هويت شهري در قزوين برگزار شد.
رييس مرکز علمي کاربردي شهرداري قزوين در اين همايش گفت: هنگامي که از هويت صحبت مي‌کنيم نبايد به گذشته بسنده کرد بلکه مي‌بايست حال را مورد بررسي قرار دهيم زيرا اين زمان حال است که هويت کنوني و آينده را مي‌سازد.
سيد مهدي يدي همداني با اشاره به اينکه اين همايش يک همايش دانشجويي است تصريح کرد: مرکز علمي کاربردي شهرداري قزوين ضمن تأکيد بر مسايل آموزشي با هدف توجه ويژه به امر پژوهش اقدام به برگزاري همايش هويت شهري کرده که اميدواريم مطالبي که در اين جلسه ارايه مي‌شود مورد استفاده دانشجويان و ديگر حاضران قرار گيرد.
وي مرکز علمي کاربردي شهرداري قزوين را مرکزي نوپا عنوان کرد و از پذيرش دانشجو در رشته‌هاي جديدي مانند فن آوري ساختمان، IT و گرايش‌هاي مختلف معماري در بهمن ماه سال جاري خبر داد.
دستيابي به هويت ، نيازمند توجه به فعاليت‌هاي اجتماعي و فرهنگي مهدي مجابي استاد دانشگاه، نويسنده و پژوهشگر معماري و شهرسازي نيز در اين همايش بيان کرد: با وجود اينکه درکشور مدت‌هاي طولاني است از هويت شهري صحبت مي‌شود، موفقيت قابل ذکري حاصل نشده است و نتوانستيم نمونه‌هاي بارزي در بخش‌هاي مختلف در اين خصوص ارايه کنيم.
مجابي يکي از مهم‌ترين دلايل اين عدم موفقيت را در نپرداختن به مقوله هويت شهري با نگاه علمي دانست و اضافه کرد: هنگامي که پايه‌هاي علمي سست باشد دانش فني و فن آوري اجرايي هم وجود نخواهد داشت که اين امر نتيجه‌اي جز افسوس در پي نخواهد داشت.
وي، تجربيات موجود در کشور را در زمينه هويت شهري سازمان نيافته و ناپيوسته دانست و با تأکيد بر اينکه تاکنون به يک سري نظريات و الفاظ وام گرفته شده از ديگران بسنده شده، افزود: با توجه به ضعف موجود در حوزه نظري هويت شناسي، در عرصه عملي نيز عقب‌تر از کشورهاي ديگر در حرکت هستيم.
اين پژوهشگر عرصه معماري و شهرسازي اظهار کرد: هويتي که قابل مشاهده و لمس نباشد وجود خارجي ندارد و ضروري است که بدانيم هويت چگونه در شهر منعکس مي‌شود؟ و آيا اين انسان‌ها هستند که هويت شهري را مي‌سازند و يا اينکه به خودي خود وجود دارد؟ و اگر وجود دارد چگونه مي‌شود آن را تغيير داد؟ و اين تغييرات به چه شکل در سيماي شهر منعکس مي‌شود؟
مجابي، مديريت و هدايت هويت شهري به سمت چشم انداز آينده و همچنين گام برداشتن در مسير علمي و اجرايي در اين زمينه را منوط به ارايه نظريات علمي دانست و يادآور شد: با وجود آنکه «هويت» يک علم نيست اما نظريات مختلف در خصوص آن ريشه‌اي علمي دارد که رسيدن به نتيجه مطلوب مستلزم بررسي نظرات مربوط به هويت در قالب اين نظريات علمي است.
وي با بيان اينکه شهر مجموعه و کلتي وسيع، پيچيده و هويت‌ساز و مانند ظرفي است که روزانه به مواد درون آن افزوده مي‌شود، خاطر نشان کرد: نظريات هويتي را مي‌توان در يک نظريه وحدت بخش و کلي مانند نظريه سيستمي بررسي کرد که اين امر پرهيز از پراکنده نگري به موضوع را دنبال دارد.
مجابي، مفهوم ساختار و عملکرد را در نگاه سيستمي به هويت، مهم اعلام و تصريح کرد: تمام روابطي که به طور ذاتي در درون شبکه قرار دارند ساختار را تشکيل مي‌دهند و اهميت مفهوم ساختار در شهرها سبب مي‌شود تا با مقايسه ساختار شهرهاي مهم در گذشته و حال متوجه تفاوت عمده آن‌ها با يکديگر شويم.
وي عنوان کرد: معماري شهري به دنبال ساختار شکل مي‌گيرد و مهم‌ترين عامل هويتي در شهر است و توجه به ساختار از بعد سامانه سبب شکل‌گيري نتايج مهم اجرايي مي‌شود. لذا اولين قدم جهت رسيدن به راهکار اجرايي و ساختن مدل ساختارهاي شهري است و بررسي رابطه ميان ساختارهاي فرهنگي، اجتماعي و اقتصادي عاملي است که انسان را به سمت دانش فني سوق مي‌دهد.
مجابي گفت: اولين مشخصه شهر، مجموعه عوامل اجتماعي فرهنگي است و با توجه به اينکه اين روش بالاترين سطح شبکه شهر و عامل اصلي هويت ساز است بايد کنترل و برنامه ريزي شهر بر اساس آن صورت گيرد.
وي کليه نمادهاي شهري را حاصل برهم کنش فعاليت‌هاي اجتماعي فرهنگي بيان کرد و گفت: اگر بخواهيم به عالي‌ترين سطح از هويت دست يابيم، بايد توجه جدي به اين مسايل و ارتباطات آن‌ها داشته باشيم.
مجابي، با اشاره به سامانه‌هاي ديناميکي – استاتيکي که در آن تنها تبادل ماده و انرژي صورت مي‌گيرد، عنوان کرد: از مهم‌ترين ويژگي‌هاي شبکه اجتماعي و فرهنگي اين است که درون آن علاوه بر مبادله ماده و انرژي تبادل فرهنگ نيز صورت مي‌گيرد و با شبکه‌هايي در سطح پايين‌تر از خود نيز در تعامل است.
وي از شبکه مکانيکي- ترافيکي شهر به عنوان يکي از عوامل هويت ساز امروزي ياد و تأکيد کرد: به لحاظ اينکه انسان موجودي داراي احساس و ادراک است، توجه به فضاهاي حرکتي شهري ضروري است. در حالي که امروزه تنها جنبه‌هاي مکانيکي قضيه مورد بررسي است و هدف در زندگي شهري اين است که از يک نقطه به نقطه ديگر برسيم.
مجابي با اظهار خرسندي از اينکه شهرداري قزوين و مرکز علمي کاربردي آن به مبحث هويت شهري پرداخته است، گفت: با توجه به اينکه وظايف شهرداري‌ها در حوزه مسايل اجرايي است و دانشگاه‌ها نيز به مباني علمي و پژوهشي امور مي‌پردازند اين دو نهاد مي‌تواند مسايل علمي معتنابه دستگاه اجرايي را بررسي و به ريشه علمي کارهاي اجرايي بپردازد تا بدين وسيله شهرداري‌ها و دستگاه‌هاي اجرايي بدانند که مي‌توان با برنامه‌ريزي به هويت شهري رسيد و با توجيه علمي مسايلي که از سوي دانشگاه‌ها به آن‌ها ارجاع مي‌شود دانشگاه‌ها نيز وارد عرصه عملي شوند.
شهرداري قزوين حيات اجتماعي امروزي را در بناهاي تاريخي جاري ميکندمديرعامل سازمان نوسازي و بهسازي شهرداري قزوين نيز در ادامه اين همايش اظهارکرد: وقتي موضوع هويت شهري را با مسايل تاريخي گره مي‌زنيم، علم مرمت را در مي‌يابيم و زماني که مفهوم زمان در کنار مفهوم اثر هنري قرار مي‌گيرد يک فضاي هم افزايي ارزشي را تشکيل مي‌دهد.
خزائلي در خصوص اقدامات شهرداري قزوين گفت: شهرداري قزوين ابتدا تک بناهايي را شناسايي و اقدام به مرمت کالبدي آن کرد و بعد از آن به اين نتيجه رسيد که با مرمت جسم تاريخي و ارزش‌دار بنا رسالت خود را به درستي انجام نداده است و در اين زمان بود که مسأله احيا شکل گرفت.
وي ادامه داد: شهرداري قزوين سعي کرد حيات اجتماعي امروزي را در بناهاي تاريخي جاري کند مانند کاري که در حمام قجر انجام شد و تجربه موفقي بود.
مدير عامل سازمان نوسازي و بهسازي شهرداري قزوين از ديگر اقدامات شهرداري به مرمت بناهاي تاريخي در حوزه بافت شهري مانند سراي سعدالسلطنه اشاره کرد و گفت: هدف از ملاحظه اين نهاد عمومي در شهر که با کمک سازمان‌هاي مرتبط مثل ميراث فرهنگي، استانداري صورت مي‌گيرد رسيدن به يک حيات اجتماعي جديد در يک کالبد متعلق به گذشته بوده و اين تجربه‌اي است که در شهرهاي ديگر کمتر اتفاق افتاده و قزوين در اين زمينه پيشرو است.
خزائلي اقدامات شهرداري قزوين را طي 10 سال گذشته درحوزه مرمت بافت تاريخي شهر روبه‌رشد خواند و گفت: اقدامات مرمتي و احيايي در تک بنا و همچنين اقدامات احيايي در حوزه بافت شهري قزوين توسط شهرداري قزوين صورت مي‌گيرد که اين مزيت هويت ماست و لزوم توجه به آن احساس مي‌شود.
مداخلات تاريخي در بناها نتيجه تفکر حاکم بر زمانديزاني رييس جهاد دانشگاهي استان قزوين و استاد دانشگاه، به بررسي بناهاي تاريخي در دوره‌هاي مختلف افول و اوج شهرنشيني در قزوين پرداخت و اظهار کرد: در طول تاريخ مداخلات زيادي در بناهاي شهر قزوين انجام شده که اين مداخلات نتيجه نوع تفکر و انديشه حاکم بر آن زمان بوده است.
وي بخش مرکزي و تاريخي شهر قزوين را بسيار مهم دانست و گفت: وجود قوي‌ترين هسته‌هاي تاريخي و همچنين قرارداشتن در مرکز تجاري و هسته اصلي شهر از مهم‌ترين ويژگي‌هاي اين بخش است.
هويت جاري و ساري در زمان استپرهيزکاري کارشناس ميراث فرهنگي با اشاره به تاريخچه شهر نشيني در قزوين گفت: دوران پادشاهي شاه طهماسب اوج شهرنشيني در تاريخ قزوين به واسطه پايتخت بودنش بوده است که سه عنصر شهرهاي اسلامي شامل مقر حکومتي، مسجد و بازار در آن به خوبي مشاهده مي‌شود. وي رشد شهر قزوين را پس از انتقال پايتخت به اصفهان مربوط به تجارت دانست و خاطر نشان کرد: قزوين به دليل قرار گرفتن در جاده ابريشم، وارد مناسبات تجاري با اروپا و روسيه مي‌شود که در نتجه گمرک کالا و مجموعه‌اي از چاپارخانه، پست خانه و مواردي اين چنين در مقابل مسجد جامع شکل مي‌گيرد. وي دوران تغيير در هويت شهري قزوين را بيشتر مربوط به دوره پهلوي و ارايه طرح‌هاي جامع شهري دانست و گفت: با مطرح شدن طرح‌هاي جامع به دليل عدم شناخت ارزش‌ها ساختار شهر به هم ريخته و مفاهيم تغيير مي‌کند و ايده‌ها و اعتقادات و تفکرات تحت تاثير فرهنگ اروپا قرار گرفته و مفهوم توسعه در مقابل هويت تاريخي قد علم مي‌کند.
وي با بيان اينکه هويت، جاري و ساري در زمان است و مفهومي است که به هيچ وجه نمي‌توان آن را از تاريخ جدا کرد، يادآور شد: در دوره پهلوي به بعد، خيابان کشي‌ها و توسعه شهر از سمت شمال، از بين رفتن باغات سنتي، تغيير در بافت مسطحتي شهر و اشغال فضايي بدون داشتن و يا ملزم بودن به برنامه ريزي‌هاي شهري باعث آشفتگي در ساخت وساز و از بين رفتن ميدان ديد نقاط کليدي شهر مي‌شود.
پرهيزکاري اظهار کرد: در اين دوران تمام سايه روشن‌ها و چشم اندازه‌اي حاصل از معماري گذشته در ساخت شهر که هويت قزوين را تشکيل مي‌داد از بين رفته اما حالا چه مي‌توان کرد تا اين هويت مخدوش بازسازي شود.
اين مقام مسوول در اداره کل ميراث فرهنگي و گردشگري استان افزود: بايد براي احياي هويت شهر تلاش کرده و در عين حال با تغيير اساسي در ساخت و سازها و بازشناسي ساختار، اقدام به خوانا سازي فضاهاي شهري و در يک کلمه بازسازي هويت شهري کنيم. اين درحالي است که در جريان پژوهش‌هاي انجام شده در دولتخانه و باغ سعادت به اين نتيجه مي‌رسيم که حتي از 99 اسم موجود در اين محدوده، فقط نام عالي قاپو ثابت باقي مانده است که نشان از دست اندازي حتي در اسامي و به نوعي از بين رفتن هويت در دوران پهلوي هستيم.
وي ضمن اشاره به ضرورت شناسايي ساختارها و پذيرش محدوديت‌هاي ناشي از آن اظهار کرد: بايد بررسي کنيم وقتي يک مرکز تجاري کنار بازار ايجاد مي‌شود چه ميزان براي هويت شهري مفيد يا مضر است و اگر مضر بود بايد از مسايل مادي آن بگذريم.
وي در خصوص ميزان اهميت شهر گفت: مهم‌ترين اسنادي که از زندگي در طول تاريخ بشريت وجود دارد، شهرها هستند و اگر شهر به عنوان سندي که تمامي ويژگي‌هاي اجتماعي – اقتصادي سياسي و فرهنگي را در خود جاي داده است حفظ شود، داراي ارزش بيشتري از اسناد ديگر است.
پرهيزکاري تصريح کرد: زماني که به شهر احترام بگذاريم سبب تغيير نگرش به آن مي‌شويم و اين تغيير نگرش و تغيير ارزش‌ها، جايگزيني مديريت نرم‌افزاري به جاي سخت‌افزاري و استفاده از تجربيات را به دنبال دارد؛ زيرا تمام چيزهايي که در پي آن هستيم در گذشته وجود دارد و فقط بايد آن‌ها را شناخت و سپس از آن درس گرفت. گفتني است؛ مرکز علمي- کاربردي شهرداري قزوين از سال 1389 آغاز به کار کرده است و امور پژوهشي و انجمن‌هاي علمي دانشگاه علمي- کاربردي مسوول برگزاري اين همايش بوده است.
در پايان اين همايش با اهداي لوح سپاس از سخنرانان جلسه تقدير شد.
پايان پيام
